Eerste versie: 1-1-2015
Laatste update: 28-02-2022
Toelichting
Het hebben van een positief-kritische houding op je werk is belangrijk. De meeste auteurs onderschrijven het belang hiervan (*). Met een kritische houding wordt het hebben van een onderzoekende houding bedoeld (al zijn er ook wel andere definities natuurlijk).In ieder beroep doet de kwaliteit van kennis er immers (ook) toe. Wat je werk ook is, de mensen met wie je te maken hebt, verwachten dat je met de juiste kennis handelt. Net zoals jij dit zult verwachten van andere beroepsbeoefenaren.
Van je automonteur verwacht je bijvoorbeeld dat hij nieuwe remmen op zo'n manier plaatst dat dit geen onveilige situaties op gaat leveren. Van je arts verwacht je dat hij een zo goed mogelijke, geïnformeerde diagnose stelt van wat jij zou kunnen hebben.
De artikelen hieronder gaan trouwens niet over kritisch zijn in de zin van tegen zijn, maar kritisch in de zin van het hebben van een positieve, onderzoekende houding. Willen weten wat er speelt.
Sommige artikelen zullen mogelijk meer relevant voor je werk zijn dan andere. Een aantal artikelen gaat daarnaast niet zozeer over werk, maar over informatie in het algemeen. De vaardigheden die in deze artikelen worden beschreven, kunnen je echter prima helpen om ook op je werk de juiste onderzoekende houding aan te nemen.
We controleren de linkjes niet continu, dus mogelijk moet je even via Google (of een andere zoekmachine) of via het internetarchief op zoek gaan naar de juiste verwijzing.
Artikelen
Kritische vaardigheden / technieken voor op het werk- Check verdacht nieuws na aanslagen. (artikel Peter Burger)
- Minigids: stel bij informatie in ieder geval altijd deze twee vragen. (artikel Vraagzin)
- Op deze manier vind je online de juiste medische informatie. (artikel De Correspondent)
- Leer de digitale vaardigheden die het onderzoekscollectief Bellingcat en het Openbaar Ministerie gebruikten om de schuldigen van MH17 te vinden. Want jij kunt dat ook. (artikel De Correspondent)
- Herken betrouwbare en onbetrouwbare peilingen. (artikel De Correspondent)
- Onderzoek of iemand geen drogredenen gebruikt in zijn of haar redenering. Gebruik bijvoorbeeld deze poster (poster The School of Thought). Pas bijvoorbeeld op voor anekdotisch bewijs. (video Lubach)
- Gebruik de metadata in een foto om te achterhalen waar en wanneer een foto is gemaakt. (artikel Nieuwscheckers)
- Hanteer deze 10 geboden van het kritisch denken. (artikel over Bertrand Russell op BrainPicking)
- Stel deze 20 vragen bij het nieuws wat je leest (via social media) (artikel TeachThought)
- Let op hoe feiten worden gepresenteerd want het is naïef om te denken dat dit niets uitmaakt. (artikel Ionica Smeets)
- Focus je niet op feiten in een discussie: deze veranderen onze gedachten namelijk niet / nauwelijks. (artikel The Newyorker)
- 10 tips bij het verifiëren van videos op social media die viraal gaan. (artikel Poynter)
- 7 tips om beelden te checken op betrouwbaarheid (artikel De Campus DPG Media)
- Check even goed of een profielfoto niet fake is (en door een computer / algoritme is gemaakt. (artikel Nieuwscheckers)
- Zo achterhaal je waar een foto of video gemaakt is (artikel Pointer)
- ...
Waardevolle databanken (en de vragen die hierbij relevant zijn)
Een kritische houding is een teken van een onderzoekende houding. Hieronder vind je enkele voorbeeldvragen ter inspiratie:
- Waar staat dit precies in de wet dan? (overheid.nl)
- Wat is de motivatie van de rechter(s) om tot dit oordeel in deze rechtszaak te komen? (zoeken in rechtspraak.nl / weekoverzicht)
- Heeft deze sollicitant dat diploma echt wel? (diplomaregister DUO)
- Is deze persoon wel echt advocaat? (register NOvA)
- Is deze persoon wel echt gerechtsdeurwaarder? (register KBvG)
- Is deze persoon wel echt de hulpverlener (arts, apother, verpleegkundige, ...) die hij zegt te zijn? (BIG-register)
- Klopt het dat onderwijsinspectie dit vindt van deze school? (Onderwijsinspectie)
- In hoeverre worden deze cijfers bevestigd door het CBS? (CBS Statline)
- Zie ik het standpunt van een politieke partij terug in hoe ze stemt in de Tweede Kamer (Stemmingsuitslagen Tweede Kamer)
- Welke organisatievorm heeft eigenlijk de organisatie met wie ik zaken doe (en wie zijn de bestuurders)? (Handelsregister KvK)
- Hoezo blijkt dit uit onderzoek? (een overzicht van 100 databases (in Engels))
Achtergrond-artikelen
- De opkomst van deep fakes videos. En hoe dit te ontdekken. (artikel Newstatesman.com en artikel op Mediawijsheid.nl)
Tools
- Negen tools om valse images / beelden en videos te ontdekken (artikel Arizona State University)
- Veel online tools en sites voor skeptical fact checking (artikel Skepticalinquirer)
- Afbeeldingen zoeken (inclusief uploaden) (bijvoorbeeld: Google - Bing - TinEye)
- Checken of een plaatje of video niet gemanipuleerd is (InVid)
- Checken of een plaatje niet gemanipuleerd is (FotoForensics)
- Metadata checken van een image (Jeffrey's metadata viewer)
- Checken of een video niet gemanipuleerd is (Amnesty International Dataviewer met hier een voorbeeld)
- Internet archief raadplegen om veranderingen in websites te zien (Internet Archive)
Wetenschappelijke artikelen
- Pas op met het overschatten van je eigen kennis (omdat je toevallig wat hebt gezocht op internet) (wetenschappelijk artikel Fischer)
_____________________________________________________________
(*) Hopelijk denk je na het lezen van deze bijdrage: maar wie zijn die auteurs dan die dit zeggen? Dan zit het met je kritische houding wel goed. 👍
