10 kritische vragen betoog

In het eBook "De kunst van vragen stellen in de beroepspraktijk; informatievaardigheden voor de 21e eeuw" komen tien basisvragen aan de orde waarmee je een positief-kritische houding kunt laten zien. Het zijn dé tien kritische vragen die je aan een beroepsbeoefenaar moet stellen om vast te stellen of diens oordeelsvorming goed is / was. En die een professional zelf natuurlijk ook kan stellen.

1. Wat is precies het standpunt dat de ander inneemt?

• (aandachtspunt) Moet je nog overtuigd worden van het standpunt of beweert de professional iets waar je het wel mee eens bent maar waarvan de verklaring onduidelijk is? 
• (aandachtspunt) Van welk soort betoog is sprake (politiek, juridisch, moreel, financieel, …)?

2. Welke redenen worden aangedragen voor het standpunt?

• (of andersom) Welke informatie kun je wegstrepen omdat deze niet relevant is voor het betoog?

3. Hoe moet je het standpunt en argumentatie precies samen lezen?

• (aandachtspunt) Wat wordt verzwegen gezien het standpunt en de redenen? Denk met name aan algemene uitspraken als normen, vooronderstellingen, e.d.

 4. Wat wordt er allemaal beweerd?

• (aandachtspunt) Per bewering: is het een concreet feit, een intersubjectief oordeel of een subjectief oordeel? Of is het een algemene uitspraak?

5. Per bewering: wat bedoelt de ander precies?

• Welke vage begrippen vragen om toelichting?
• Welke begrippen / zinsdelen zijn ambigu?

6. Per bewering: klopt het wat de ander stelt?

• Zijn de concrete feiten waar, de intersubjectieve oordelen juist en/of de subjectieve oordelen waarachtig? Kun je de algemene uitspraken omarmen? 
• Met andere woorden: is er bewijs voor wat gesteld is en wat voor soort bewijs is dit?

7. Per redenering: is de reden wel relevant?

8. Is het betoog / de redenering toereikend?

• Zijn de deductieve redeneringen geldig? 
• Zijn de inductieve redeneringen betrouwbaar?
• (aandachtspunt) Wordt in het betoog rekening gehouden met tegenargumentatie?
• (aandachtspunt) Zou extra informatie de redenering zwakker kunnen maken?
• (aandachtspunt) Met welke informatie zou je een nog betere afweging kunnen maken? (meer … )

9. Per reden: is sprake van een mogelijke drogreden? 

10. Algemeen: kunnen bepaalde cognitieve valkuilen een goede oordeelsvorming in de weg staan / hebben gestaan?