Ik ben een fan van Dan Ariely. Ariely is professor in de Psychologie en Gedragseconomie en heeft een aantal interessante boeken geschreven over het menselijke irrationele gedrag. Voor een breder publiek werd hij bekend door zijn Ted-optreden. Ariely maakt hier op een leuke manier zijn vakgebied interessant en toegankelijk. Twee vragen spelen hier: (1) hebben we controle over onze beslissingen en (2) maken anderen geen misbruik van mijn voorspelbare irrationaliteit?
Voorspelbare irrationaliteit
Zijn stelling is tweeledig. Ten eerste stelt Ariely dat wij - de mens - minder rationeel zijn dan we denken te zijn. We handelen meer irrationeel, meer impulsief.dan we waarschijnlijk zouden willen. In ieder geval meer irrationeel dan dat we voorstaan. Pure rationaliteit is een illusie. Maar, zo stelt Ariely vervolgens, in deze irrationaliteit zit wel een bepaalde voorspelbaarheid. Met andere woorden: in ons niet-rationele gedrag zit een vast patroon.
Gebruik ideeën Ariely
Mijn tip is (ook) tweeledig. Het is ten eerste goed om je van deze voorspelbare irrationaliteit bewust te zijn. Weet je wel zeker dat je rationeel handelt op de momenten dat je (belangrijke) beslissingen moet nemen? Maar hier stopt het niet. Wees vervolgens ook waakzaam ten opzichte van anderen. Want van de ideeën van Ariely kan misbruik worden gemaakt. Hiervan is sprake als anderen je voorspelbare irrationaliteit inzetten om je onbewust te beïnvloeden.
Zo zag ik de volgende aankondiging:
Aan managers, marketeers e.d. wordt geleerd hoe ze jou stiekem kunnen beïnvloeden door gebruik te maken van je voorspelbare irrationele gedrag. Natuurlijk kunnen we ons de vraag stellen hoe zuiver dit is. Of moeten we de masterclass nog even afwachten - kritisch dat we willen zijn? Een zin als "Clevere manieren om mensen het goede te laten doen" geeft echter niet veel hoop. Of wat te denken van:
- "Hun beslissingen zijn dus veel makkelijker te beïnvloeden dan u denkt!"
Tip
Zolang we in een wereld leven waarin geld verdiend wordt met het opleiden van mensen in het stiekem misleiden van anderen, is er maar één remedie: wees op je hoede over hoe (met name) verkopers, marketeers, managers en directieleden je proberen te overtuigen; je bent minder rationeel dan je denkt, zelfs voorspelbaar in je irrationaliteit en hier kan bewust "gebruik" van worden gemaakt. Stel je zelf de vraag of anderen dus geen misbruik hier van maken.
