OPINIE
Op de site van de Volkskrant stelt Roderik van Grieken - directeur van het Nederlands Debat Instituut - in zijn opiniestuk dat het eerste verkiezingsdebat te amateuristisch was. Ondanks dat hij een aantal goede punten inbrengt, is een kleine nuance op zijn plaats.
Op de site van de Volkskrant stelt Roderik van Grieken - directeur van het Nederlands Debat Instituut - in zijn opiniestuk dat het eerste verkiezingsdebat te amateuristisch was. Ondanks dat hij een aantal goede punten inbrengt, is een kleine nuance op zijn plaats.
Inderdaad, de opzet van de debatten en het eerste verkiezingsdebat lijken om veel van de door Van Grieken genoemde redenen amateuristisch. De foto's, de journalistiek-gedreven debatleiders, het aantal debatten: er valt nog wel wat te veranderen. Al moeten we ons natuurlijk wel direct afvragen wat met amateuristisch wordt bedoeld. In het opiniestuk verwijst Van Grieken vaak naar andere landen (met name de VS) om te laten zien hoe debatten ook georganiseerd kunnen worden. En inderdaad worden sommige debatten daar anders ingevuld. Maar er is natuurlijk meer nodig om een debat professioneel te maken.
Professioneel debat? Beter is een goed debat.
Laat ik voor het gemak professioneel/amateuristisch maar gelijk stellen aan goed/niet goed. Dit is een makkelijkere indeling. Om vervolgens vast te kunnen stellen wanneer een debat goed is, kunnen we het beste terugvallen op het doel van debatteren. Het doel van een deelnemer (de politicus) is de ander over te halen tot het eigen standpunt. Natuurlijk wil een politicus bij voorkeur de politicus van een andere partij overhalen maar in het algemeen zal de politicus gericht zijn op het overhalen van de kijker. Deze kijker (de televisiekijker) wil - wat ook Van Grieken correct stelt - geïnformeerd worden.
Wat juist informeren is, is natuurlijk lastig om te bepalen. We kunnen echter wel vaststellen waarover een burger geïnformeerd kan worden. Laat ik hiertoe (opnieuw) de indeling van Aristoteles hiervoor als kader gaan gebruiken: de logos (overtuigen m.b.v. rationele, inhoudelijk krachtige argumenten), de pathos (overtuigen door in te spelen op het gevoel van de toeschouwer) en de ethos (overtuigen door zichzelf als integer, gekwalificeerd, betrouwbaar persoon neer te zetten). Als deze indeling nieuw is voor je ontdek dan hoe Ari zijn moeder overtuigt:
Een goed debat? Kijk verder dan de logos
In de analyse van debatten wordt vaak nadruk gelegd op de logos. Bestudeerd wordt in hoeverre de kijker de verschillende standpunten en argumenten van de partijen kan herkennen en begrijpen en of het allemaal logisch overkomt. Zaken als beleid, doelstelling, partijprogramma's, bewijs/ondersteuning en het terugkomen van mogelijk overstijgende idealen vormen vaak de grondslag van deze analyse. Indien de kijker deze niet terugziet dan is het debat niet goed zo is dan de stelling.
In de analyse van debatten wordt vaak nadruk gelegd op de logos. Bestudeerd wordt in hoeverre de kijker de verschillende standpunten en argumenten van de partijen kan herkennen en begrijpen en of het allemaal logisch overkomt. Zaken als beleid, doelstelling, partijprogramma's, bewijs/ondersteuning en het terugkomen van mogelijk overstijgende idealen vormen vaak de grondslag van deze analyse. Indien de kijker deze niet terugziet dan is het debat niet goed zo is dan de stelling.
De vraag is echter of deze gerichtheid op logos voldoende is. De kijker wil ook geïnformeerd worden over de personen zelf. Over de ethos. Hoe is een politicus in een chaotische omgeving, houdt iemand zich staande, zien we een staatsman, komt een persoon integer over? Past de boodschap wel bij de persoon? Et cetera. Dit gaat natuurlijk verder dan het tonen van een vakantiefoto van een politicus. De kijker ziet het bijvoorbeeld terug in gedrag.
Voorbeeld
Het had weinig met beleid en doelstellingen e.d. te maken maar velen zullen nog Balkenende herinneren met 'u kijkt zo lief'. Ook hier werd de kijker geïnformeerd.
Het had weinig met beleid en doelstellingen e.d. te maken maar velen zullen nog Balkenende herinneren met 'u kijkt zo lief'. Ook hier werd de kijker geïnformeerd.
Onbedoeld een prima debat?
Mijn stelling is dat het eerste verkiezingsdebat (mogelijk onbedoeld) prima was. De chaotische insteek, het ontbreken van bepaalde politici, de ongemakkelijkheid over de foto's (maar wel meedoen): we zagen hier de ethos van de politici tot ons spreken. Dat dit vervolgens sommige van ons somber maakt, mag je het debat niet verwijten. Sterker: het is misschien een goede reden om niet de regels en de structuur van de debatten te wijzigen?
