Theorie achter het verdacht maken van de motieven
Van de drogreden "het verdacht maken van de motieven" is sprake als iemand niet ingaat op de argumentatie van de ander maar in plaats daarvan de motieven van de ander ter discussie stelt. Hiermee probeert de persoon voor elkaar te krijgen dat het publiek denkt dat de ander een belang heeft bij het door hem of haar ingenomen standpunt én dat het ingenomen standpunt daarom niet juist is. Dit hoeft natuurlijk niet zo te zijn. Ook al heeft iemand een belang bij een zaak dan nog kan zijn argumentatie inhoudelijk juist zijn.
Deze manier van argumenteren is hiermee een vorm van het op de man spelen (argumentum ad hominem). Sprake is namelijk van een indirecte aanval op de persoon. In het Engels wordt deze drogreden ook wel als een vorm van de "ad hominem circumstantial" genoemd. Dit wordt door sommige theoretici soms naar het Nederlands "vertaalt" tot de ad hominem circumstantial-variant-drogreden. In plaats van dat inhoudelijk het standpunt wordt aangevallen worden de (bijkomende) omstandigheden van de persoon die het standpunt verwoordt aangevallen.
Johan
Deze week zagen we Johan Derksen in VI Oranje een goed voorbeeld geven van deze drogreden. Slachtoffer was John van den Heuvel.
Van den Heuvel stelde direct bij aanvang van de uitzending hoe onredelijk hij het had gevonden hoe John Heitinga eerder die week was aangevallen door Johan Derksen. Johan Derksen was dit niet met hem eens en herhaalde zijn argumentatie. Naast deze inhoudelijke argumenten stelde Derksen echter ook dat Van den Heuvel als "vriendje van Heitinga" duidelijk niet objectief was en daarom niet juist redeneerde. Hiermee werden de motieven van Van den Heuvel verdacht gemaakt teneinde de kijker te overtuigen van zijn - Derksen's - gelijk.
Enkele voorbeelden (en zie de hele uitzending voor alle voorbeelden):
Andere voorbeelden
- Het is logisch dat Van Marwijk ook Mark van Bommel opstelde. Hij is immers diens schoonzoon.
- Het is logisch dat deze site voor het keurmerk "webwinkel-keurmerk" is. Ze hebben zelfs immers dat keurmerk ook.
- De beslissingen van dat jurylid waren niet goed. Maar wat wil je. Het jurylid was vroeger lid van die club.
- Natuurlijk is hij voor het wijzigen van de bestemming van dat stukje grond. Hij wil er grote huizen op bouwen.
Verdacht maken motieven gewenst?
Het verdacht maken van de motieven hoeft niet altijd ondeugdelijk te zijn. Soms kan het namelijk toch voorkomen dat het gewenst is om de motieven van de ander verdacht te maken. Of op z'n minst onder de aandacht van anderen te brengen. Concludeer daarom niet dat het verdacht maken van de motieven per definitie een drogreden is.
Binnen het recht kan het bijvoorbeeld wenselijk zijn om een rechter onder deze noemer te wraken. Iedere rechterlijke schijn van onpartijdigheid brengt met zich mee dat (ook) de motieven van rechter niet verdacht mogen zijn. Sowieso kan in het algemeen als iemand belang heeft bij een bepaalde uitkomst - en hiermee dus verdachte motieven heeft - tunnelvisie ontstaan.
Indien je merkt dat een ander verdachte motieven heeft, is dit een goede reden om alert te zijn. De inhoudelijke argumentatie moet dus extra goed zijn.
Dus John?
Wie zegt ons dus dat John van den Heuvel echt zuiver redeneerde en niet - bewust of onbewust - zijn vriend John Heitinga probeerde te helpen? Dat hij direct bij aanvang van de uitzending met dit punt kwam, maakt dat we in ieder geval kritisch mogen zijn. Anderzijds is enkel het hebben van verdachte motieven nog niet voldoende om daarom het maar niet met John eens te zijn.
Binnen het recht kan het bijvoorbeeld wenselijk zijn om een rechter onder deze noemer te wraken. Iedere rechterlijke schijn van onpartijdigheid brengt met zich mee dat (ook) de motieven van rechter niet verdacht mogen zijn. Sowieso kan in het algemeen als iemand belang heeft bij een bepaalde uitkomst - en hiermee dus verdachte motieven heeft - tunnelvisie ontstaan.
Indien je merkt dat een ander verdachte motieven heeft, is dit een goede reden om alert te zijn. De inhoudelijke argumentatie moet dus extra goed zijn.
Dus John?
Wie zegt ons dus dat John van den Heuvel echt zuiver redeneerde en niet - bewust of onbewust - zijn vriend John Heitinga probeerde te helpen? Dat hij direct bij aanvang van de uitzending met dit punt kwam, maakt dat we in ieder geval kritisch mogen zijn. Anderzijds is enkel het hebben van verdachte motieven nog niet voldoende om daarom het maar niet met John eens te zijn.
