Ik moest direct denken aan een interview met kandidaat-lijsttrekker van het CDA Marcel Wintels dat ik onder ogen kreeg. In een interview in HP/De Tijd afgelopen week stelde hij dat het nieuwe / hervonden standpunt van Liesbeth Spies inzake het boerkaverbod van Spies geen goede zaak was voor de politiek en de geloofwaardigheid van het CDA en daarom beter kon opstappen.
De ad-hominem "U draait en bent oneerlijk"?
Nu lijkt het interview met Wintels één grote persoonlijke aanval (de ad-hominem). Neem alleen de titel al: Aan Spies en Buma kleeft het draaien en keren. Nu moeten we dit Wintels misschien niet eens verwijten. We gaan dit namelijk sowieso de komende maanden nog veel zien: politici die elkaar beschuldigen van gedraai. En de inhoud dus laten voor wat het is. Sinds Balkenende's U draait en bent oneerlijk (over Bos, juli 2008) is het een terugkerende manier om een tegenstander zwart neer te zetten in de hoop hiermee de ethos van de ander - zoals deze wordt gepercipieerd door de burger - te verzwakken.
Ook de benadering van Wintels lijkt op een ad-hominem. Immers, een politicus aanvallen op een standpunt dat zij heeft ingenomen als deelnemer van een regering lijkt te getuigen van een persoonlijke aanval. Wintels kan weten dat Spuis als minister iemand anders is als Spuis als CDA-aanhanger. De rollen verschillen. Gelijk iedere politicus weet dat regeren tevens het inleveren van idealen met zich mee brengt (terzijde, maar dat gaan we ook veel zien: politici die het inleveren van hun eigen visie onderkennen maar ons ervan willen overtuigen dat ze hierdoor wel verantwoordelijkheid hebben genomen).
Geen persoonlijke aanval?
De nuancering van Wintels is echter dat het voor hem het niet om het draaien zelf gaat maar om het draaien bij fundamentele zaken. Dit lijkt een redelijke visie:
Een politieke partij mag altijd punten van het partijprogramma inleveren indien er onderhandeld wordt voor regeringsdeelname. Uitgezonderd hiervan zijn echter de fundamentele zaken. Indien fundamentele zaken weg worden gegeven, gaat de vertegenwoordiger van de partij een brug te ver en mag hem/haar gedraai worden verweten.Dus klaarblijkelijk gaat de discussie over wat fundamenteel is. Voor Winkels lijkt een nee tegen het boerka-verbod hiermee (impliciet) een fundamenteel, hoog te houden standpunt van het CDA. Voor Spies mogelijk niet.
De vraag die ik - dit wetende - graag door HP/De Tijd gesteld had zien worden aan Winkels is dan ook:
Welke onderwerpen beschouwt u zelf - naast een nee-tegen-het-boerka-verbod - als fundamenteel voor uw partij; wat sluit iedere regeringsdeelname per definitie uit?Sterker: aan alle partijen zou deze vraag gesteld mogen worden. Hieraan vooraf gaat de kritische vraag wat een standpunt nu fundamenteel maakt. Het is een (te) vaag begrip. Een antwoord hierop voorkomt hopelijk toekomstige argumentum-ad-hominems. Dit gaat trouwens verder dan enkel het geven van standpunten.
• CDA-kandidaat: ‘Aan Spies en Buma kleeft het draaien en keren’, HP/De Tijd, 02-05-2012
