ARGUMENTATIE-ANALYSE
Om een betoog over de doodstraf te kunnen schrijven of te bevragen, zul je eerst de verschillende argumenten in kaart moeten brengen. Dus niet direct oordelen maar eerst afvragen welke argumenten er zijn. In dit artikel vind je de vijfentwintig meest gehoorde argumenten tegen de doodstraf. Ik heb hierbij de argumenten voor het gemak onder een specifiek etiket gecategoriseerd. Niet alle argumenten zijn even sterk trouwens. Het doel is enkel de argumenten eerst helder te krijgen. De beoordeling of deze anti-doodstraf-argumenten overtuigend zijn, laat ik graag aan jou over.
ARGUMENTEN TEGEN DE DOODSTRAF:
Preventie (voorkomen van herhaling).
1. De doodstraf schrikt niet af (zoals vaak gedacht).
Daders handelen lang niet altijd rationeel. Als je nadenkt, wil je toch ook niet levenslang vastzitten? Toch gebeuren er nog steeds misdrijven waar mensen 30 jaar straf voor krijgen. Zie ook punt 17.
2. Er zijn goede / zwaardere alternatieven om herhaling te voorkomen.
Als je iemand enkel de doodstraf geeft om herhaling te voorkomen, kun je ook kiezen voor levenslange opsluiting. Hiervoor heb je niet de doodstraf nodig.
Genoegdoening.
3. Slachtoffers denken dat dit genoegdoening geeft maar dit zal lang niet altijd het geval zijn.
Veel slachtoffers vinden op de lange termijn zich toch ongemakkelijk bij het idee dat de dader de doodstraf heeft gekregen. Hoe vreemd ook maar een excuus, een uitleg of begrip vinden ze belangrijker.
4. Als een straf toch zo zwaar mogelijk moet zijn dan zijn er betere alternatieven.
Als een slachtoffer - ondanks punt drie - toch zo hard mogelijk een dader wil straffen dan is de doodstraf misschien niet de beste oplossing. Iemand jarenlang opsluiten, met zo min mogelijk faciliteiten (enkel op water en brood, zonder mensen te mogen ontmoeten, zonder buitenlucht) is minstens zo erg. Of andere lijfstraffen?
5. Het is als genoegdoening nutteloos. Bij moord brengt de doodstraf het leven van het slachtoffer niet terug.
Dit spreekt voor zich. Iedere genoegdoening - bij moord - zal tekortschieten. Want het enige wat iemand wil, wat echt genoegdoening zou geven - de geliefde die is vermoord weer terugkrijgen - is onmogelijk.
Financieel.
6. De doodstraf is duurder dan iemand levenslang vast laten zitten.
Het is een illusie om te denken dat het invoeren van de doodstraf goedkoper is voor de maatschappij. De praktijk in Amerika laat zien dat juist de doodstraf een duurdere oplossing is. De procedures worden langer, de procedures vragen om meer onderzoeken, meer experts, extra zittingen et cetera. Dit betekent meer rechters, meer advocaten, meer griffiers, e.d. Om zorgvuldigheid te garanderen duren doodstraf-procedures gemiddeld zo 10 tot 20 jaar.
7. Geen doodstraf is beter voor het imago van Nederland en (hierdoor) voor onze economische situatie.
Landen waar de doodstraf is ingevoerd, worden in het buitenland toch met scheve ogen aangekeken. Sommige mensen schrikt het zelfs af om als toerist te bezoeken. Zeker als de doodstraf met andere lijfstraffen wordt ingevoerd.
Samenleving
8. Een fatsoenlijk land doet niet aan oog om oog, tand om tand.
Als je een dader op dezelfde manier aanpakt als wat hij mogelijk heeft gedaan - stel het is een moordenaar - dan verlaag je je eigenlijk naar zijn of haar niveau. Dit moet je niet willen. Je wilt aantonen dat het doden van iemand verkeerd is door de persoon zelf te doden? Dat lijkt tegenstrijdig.
9. De meerderheid - en we zijn nu eenmaal een democratie - is tot nu toe altijd tegen geweest.
Als je het wilt, moet dit een democratische keuze zijn. Menig onderzoek heeft echter aangetoond dat de meerderheid van de mensen in Nederland geen doodstraf wenst. Zeker nu de grondwet (artikel 114) moet worden aangepast. Zie ook 24. (extra toelichting op de NRC-site)
Inhumaan
10. Het is niet menselijk.
Het opleggen van de doodstraf ontneemt de dader de mogelijkheid om zijn foute gedrag te herstellen en het ontneemt de mogelijkheid om opnieuw te beginnen. Dit is niet menswaardig.
Uitvoering
11. Waar trek je de grens?
Iedere grens die je trekt is arbitrair. Doe je het enkel bij een meervoudige moord, of ook bij een politieke moord, bij één moord, bij kindermishandeling, bij zware mishandeling, bij mishandeling, bij dood door schuld (met alcohol achter het stuur), bij drugs geven aan kinderen, bij ... Omdat een grens trekken niet te doen is, moet je er ook niet aan beginnen. Zie ook 25.
12. Het openbaar ministerie en de rechters kunnen er naast zitten.
In het verleden hebben we verschillende justitiële dwalingen gezien. Mensen werden beschuldigd en bestraft voor de meest vreselijke misdrijven (bijvoorbeeld Lucia de B.) maar bleken achteraf toch onschuldig. Als je een doodstraf hebt opgelegd, kun je dit niet meer herstellen. Zie ook punt 18.
13. Ons rechtssysteem zou invoering van de doodstraf niet aankunnen.
Ons rechtssysteem staat op dit moment onder zware druk. Mensen stappen eerder en vaker naar de rechter. Doodstraf-zaken zijn vervolgens altijd complexe, lang durende rechtszaken teneinde te komen tot een zorgvuldige, weloverwogen oordeel. De rechterlijke organisatie is hier echter niet op ingericht. We willen hier ook geen extra geld aan besteden; helemaal niet in crisistijden.
14. Artsen zullen mogelijk niet mee willen werken.
De praktijk leert dat het uitvoeren van de doodstraf allerlei problemen met zich mee kan brengen. Dat een injectie bijvoorbeeld niet juist gezet wordt of te licht is. Bij de uitvoering zullen artsen betrokken zijn. Het geven van de doodstraf botst echter met de eed van eed van Hippocrates of de persoonlijke moraal van artsen.
15. Rechters en officieren van justitie zijn soms minder objectief dan gedacht.
Binnen het strafrecht wordt gestreefd naar objectiviteit maar het blijft mensenwerk. Allerlei problemen doen zich dan voor. Om bijvoorbeeld niet beschuldigd te worden van racisme zie je dat in Amerika relatief vaker blanke mensen de doodstraf krijgen (en minder vaak gratie krijgen). Dit is niet rechtvaardig (zie ook verderop).
16. Het kan uitlopen tot een volks-festiviteit.
In de 18e eeuw - en eerder - werden mensen zelfs publiekelijk opgehangen. In begin werd dit gedaan om een statement te maken. Om mensen af te schrikken. In de praktijk leidde dit zelfs tot een festiviteit. Mensen kwamen samen, zorgen voor oproer, vroegen om meer, et cetera. Dit leidde weer tot groepsdruk bij de uitvoerders. Zie ook punt 17.
Rechtvaardigheid
17. Sommige mensen doen de ergste dingen zonder dat ze het echt zouden willen.
Sommige mensen worden makkelijker beïnvloed dan andere mensen. Ook in het doen van zaken met de vreselijkste uitkomsten. Onderzoeken uit de sociale psychologie - bijvoorbeeld het Milgram-experiment en het Standford-prison experiment - hebben laten zien dat gewone, vriendelijke mensen bewust mensen kunnen martelen. Het is niet rechtvaardig om iemand hiervoor te bestraffen met de dood.
18. Het rondkrijgen van een zaak zal alleen maar lastiger worden.
Voor een rechtbank de doodstraf gaat opleggen zal het 100% zekerheid willen hebben. Natuurlijk geldt dit eigenlijk ook voor hoge gevangenisstraffen maar toch valt te voorzien dat rechters nog kritischer zullen zijn. Want niemand wil een onschuldige ter dood veroordelen. Het negatieve gevolg hiervan kan zijn dat misdadigers hierdoor eerder hun straf zullen ontlopen.
19. Het rondkrijgen van een zaak zal alleen maar lastiger worden - reden II.
In Amerika zie je dat juist topadvocaten gratis of pro-deo hun diensten ter beschikking stellen aan verdachten die de doodstraf kunnen krijgen. De kans dat een zaak hierdoor ineens door bijvoorbeeld relatief onbelangrijke procedurele tekortkomingen stukloopt, wordt groter.
20. Sommige daders zijn geestelijk ziek. Hun hiervoor bestraffen met de doodstraf is niet rechtvaardig.
Sommige daders hebben een psychische (persoonlijkheids) stoornis. Deze mensen verdienen zorg niet de doodstraf.
21. Het is onrechtvaardig voor de nabestaanden van de dader
Familie en vrienden van de dader - die in zekere zin onschuldig zijn aan het handelen van de dader - gaan door een hel en worden indirect gestraft voor het foute gedrag van hun geliefde. Ze moeten afscheid nemen van iemand om wie ze geven (hoe slecht het gedrag ook). De hel begint al met de langlopende procedures (waar een doodstraf boven hangt). Dit kun je deze mensen niet aandoen. Het is niet rechtvaardig.
Overig
22. Het zal leiden tot sympathie voor de dader.
Het is vreemd maar sommige mensen zullen juist sympathie krijgen voor iemand die de doodstraf heeft gekregen. Denk aan de Amerikanen die penvrienden worden met misdadigers die on deathrow zitten. Dit - een soort heldenstatus - moeten we zoveel mogelijk voorkomen.
23. Internationaal recht staat de doodstraf in de weg.
Ook al zouden we dit in Nederland willen, dan is dit Europees en Internationaal-rechtelijk erg lastig om in te voeren. Diverse verdragen staan dit in de weg. Het opzeggen van deze verdragen heeft diverse andere consequenties.
24. Het gaat tegen veel geloven / levensbeschouwingen in.
Diverse levensbeschouwingen schrijven voor dat je de ander niet mag doden. Veel mensen zullen tegen de doodstraf zijn omdat dit botst met hun geloof dan wel hun ideeën over wat een goed leven is (bijvoorbeeld vanuit de humanistische traditie).
25. Het is de deur openzetten voor meer en erger.
Als laatste reden moet je misschien wel zeggen dat het toestaan van de doodstraf kan leiden tot andere lijfstraffen. Straks krijgen we nog stokslagen. Je moet op geen enkele manier een straf invoeren die het schaden van mensen in zich heeft. Dit om erger te voorkomen. Ook omdat je niet weet welke regeringen op de huidige nog zullen volgen.
Tot slot
Niet alle argumenten zullen je hopelijk en waarschijnlijk overtuigen. Dat is ook niet het doel van deze analyse. Het enige doel is om de argumenten tegen de doodstraf helder te krijgen. Het is nog geen evaluatie van de argumenten tegen de doodstraf. Laat dus ook de (toevallig) hierboven gekozen volgorde van argumenten je niet beïnvloeden.
Succes met het schrijven van een betoog over de doodstraf!
