Het dragen van een hoofddoek - niet zijnde een boerka - wordt in het algemeen door veel mensen geaccepteerd. Desondanks ontstaat er toch soms een publieke discussie over de hoofddoek. Zou er toch niet soms een verbod moeten komen op het dragen van een hoofddoek? Bijvoorbeeld als de draagster van de hoofddoek een publieke functie uitoefent binnen de overheid (ambtenaar, rechter)? Is het dan niet logisch om een hoofddoekverbod in te stellen?Ik zal in deze posting de argumenten voor en tegen een hoofddoekverbod geven. Ik zal me hierbij richten op het hoofddoekverbod op het werk omdat de discussie vaak hierover gaat. Want of iemand thuis of in de winkel een hoofddoek mag dragen staat minder ter vaak ter discussie. Om het punt vervolgens zo principieel mogelijk te maken, zal ik een publieke functie bij uitstek nemen: de rechter. Maar dezelfde argumenten kun je gebruiken als het gaat om een vrouw met hoofddoek die werkt als ambtenaar, lerares op een openbare school, et cetera.
De vraag: is dus of een vrouwelijke rechter haar geloof mag uiten via een hoofddoek. Het minderheidskabinet van VVD/CDA - met op de achtergrond PVV - vond in 2010 dat het dragen van een boerka in ieder geval niet zou mogen. Maar een hoofddoek? Een klein overzicht met argumenten voor een tegen het hoofddoekverbod. Ze zijn m.i. niet allemaal even overtuigend maar dat is aan jou om te bepalen. Zit er drogredenen tussen de argumenten? Wat zou een goede argumentatie maken?
ARGUMENTEN HOOFDDOEKVERBOD
9 argumenten voor een verbod op de hoofddoek
1. Een rechter moet rechtspreken. Dit betekent juridisch oordelen. Dus op basis van het recht. Eigen persoonlijke opvattingen doen niet ter zake. Of dit in de werkelijkheid ook mogelijk is, wordt soms bestreden maar een rechter moet in ieder geval zoveel mogelijk zien te voorkomen dat de partijen bij een rechtszaak de indruk krijgen dat bij de rechter bepaalde religieuze opvattingen voorrang hebben. Dragen rechters niet voor niets een toga? De eigen persoon wordt letterlijk in het donker gezet. Eigen persoonlijke opvattingen tellen niet.
2. Het tonen van religieuze symbolen kan de indruk wekken dat de rechter bevooroordeeld is indien mede-gelovigen die voor de rechter verschijnen. De schijn wordt gewekt dat de rechter niet onpartijdig is. Dit gaat niet om de opvattingen zelf (zie onder 1) maar meer om belangenbehartiging richting medegelovigen. Stel de rechter draagt een hoofddoek en een van de procespartijen ook. De andere partij zal zich hier niet prettig bij voelen. Terecht of onterecht: dit moet voorkomen worden.
3. Hieraan gerelateerd: om juist directe belangenverstrengeling te voorkomen gaat de rechter misschien overcompenseren? Dus juist om maar niet de indruk te wekken dat de rechter met hoofddoek een van de partijen die ook een hoofddoek draagt bevoordeelt, geeft ze eerder de andere partij gelijk.
4. Binnen een rechtsstaat hoort er een strikte scheiding te zijn tussen kerk en staat in het algemeen.
5. Hieraan gerelateerd: zet je hierdoor niet de deur open voor andere levensbeschouwelijke vormen van onze rechtsstaat (met name de Islamitische sharia). Dit is niet wenselijk gezien genoemde scheiding kerk en staat.
6. Andere rechters mogen ook niet met een petje op zitten (interessant aan dit argument is dat het normaal gebruikt wordt om hoofddoeken in het publieke domein toe te staan). Waarde: gelijkheid.
7. Het geeft geen goed voorbeeld aan burgers hetgeen ook een taak is van de overheid. Het wekt volgens sommige burgers namelijk de indruk van onderdrukking. De overheid moet deze symbolische waarde van de hoofddoek niet uitdragen. (zie ook pro-argument nummer 3).
8. Het dragen van een hoofddoek is niet essentieel voor een goede Islamitische geloofsbeleving. Je kunt ook goed moslim zijn zonder hoofddoek. Het dragen van een hoofddoek is eerder een culturele keuze. Dit moet je voorkomen.
9. Je zet de deur open voor andere uitingen. Dit moet je voorkomen (met name de boerka wordt hiermee bedoeld). Maar we willen ook niet dat rechters een hakenkruis-symbool dragen. Inhoudelijk mag het dan niet te vergelijken zijn, het gaat om het principe. Als overheid mag je geen religieuze uitingen doen.
7 argumenten tegen een verbod op de hoofddoek:
1. Het niet mogen uiten van het geloof via een hoofddoek maakt nog niet dat een vrouwelijke rechter haar levensbeschouwelijke opvattingen uitschakelt. Sterker: het is - normaal gesproken - een eigenschap van het aanhangen van een religie dat dit iemands gehele leven bepaald. Het is beter dat anderen dit zien. Ze kunnen dan kritisch kijken naar de juridische uitspraak. Is er echt geen sprake van belangenverstrengeling? Worden er geen verkeerde, persoonlijke argumenten gebruikt door de vrouwelijke rechter? Indien een vrouwelijke rechter een hoofddoek draagt zien de procespartijen dus haar achtergrond en kunnen ze de juridische uitspraak hier beter op bestuderen.
2. Er is mogelijk sprake van schending van een van belangrijkste mensenrechten die er is: het recht op godsdienstvrijheid. Juist omdat een religie een mensbepalende keuze is (het is geen keuze als wat ga ik vanavond eten) moet je zoveel mogelijk proberen dit recht op godsdienstvrijheid te garanderen.
3. Het geeft een goed voorbeeld hetgeen ook een taak is van de overheid. Het toont geëmancipeerde vrouwen die hun eigen en weloverwogen keuzes maken (symbolische waarde van de hoofddoek). Nederlandse moslima's zijn daarbij niet fundamentalistisch. Andere Islamitische vrouwen zullen door een verbod zich juist geremd voelen in hun emancipatie en zien niet de goede voorbeelden.
4. Onze rechtspraak moet een afspiegeling vormen van de samenleving. Enkel dan is het mogelijk om met elkaar samen te leven. En ook enkel dan zullen mensen de uitspraken van rechters omarmen. Ook vrouwen met een hoofddoek vallen hieronder.
5. De wet verbiedt het niet (al is dit nu net de discussie).
6. Hier had bij het aannemen van de vrouwelijke rechter reeds rekening mee gehouden kunnen worden. Achteraf hier een punt van maken is een schending van vertrouwen. Voor de huidige vrouwelijke islamitische rechters zou je dit dus sowieso niet moeten invoeren.
7. Andere levensbeschouwelijke uitingen staan niet ter discussie. Hoe wordt tegen keppeltjes aangekeken? En het dragen van een kruisje. En hoe moeten we tegen tatoeages aankijken? De discussie lijkt hiermee niet helemaal zuiver te zijn. Waarom toch deze discussie over het hoofddoekverbod? Waarschijnlijk om andere redenen. Heb het dan daarover.
De volgende vraag is mogelijk hoe het zit met advocaten. Ligt dit anders? Zij werken immers niet voor de overheid. In België dachten ze daar in 2009 anders over: Brusselse advocaten verboden het dragen van een hoofddoek. En hoe zit het met de getuige. In Australië stond in 2010 de getuige in boerka in ieder geval ter discussie. Maar dit is natuurlijk een andere discussie.
Heb je nog andere relevante argumenten voor of tegen het hoofddoekverbod? Altijd welkom.
• 'Kabinet komt met algeheel boerkaverbod', AD, 30-09-2010
• Brusselse advocaten verbieden hoofddoek, Standaard.be, 01-10-2009
• Judge to rule on burka in courtroom, ABC News, 05-08-2012
