(update 18-07-2014)
Zoals bekend is het essentieel om kennis te hebben van hoe mensen argumenteren en redeneren en van argumentatietheorie om een goede kritische vragensteller te kunnen zijn. Nu zijn over deze onderwerpen al gelukkig veel te vinden. In deze posting een overzicht van gratis eBooks die te downloaden zijn op het gebied van argumenteren. Aanvullingen, wijzigingen zijn welkom! Op het gebied van beleidsargumentatie en politieke argumentatie lijkt bijvoorbeeld niets te worden aangeboden? We moeten de meerwaarde van het e-boek boven losse artikelen trouwens ook niet overschatten.
DE KLASSIEKEN
Google biedt een groot aantal eBoeken in volledige weergave aan die het argumenteren raken.Het betreffen niet altijd de meest toegankelijke versies van de boeken maar voor het opzoeken van specifieke onderdelen voldoen ze zeker. Ze zijn echter wel bestemd voor een geoefend lezer zijn. Van veel boeken worden wel meerdere versies aangeboden (bijvoorbeeld bij de Rhetoric van Aristoteles (zoek op Aristotle's Treatise on Rhetoric, volledige weergave) maar taalkundig is het soms archaïsch Engelstalig taalgebruik.
De Retorica is een Oud-Griekse verhandeling geschreven door de filosoof Aristoteles in de 4e eeuw voor Christus. Het boek gaat over de kunst van het overtuigen.
Het interessante van het boek is dat het nog steeds geldingskracht heeft. Veel moderne schrijvers hebben de ideeën van Aristoteles overgenomen. Bijvoorbeeld het onderscheid tussen logos, ethos en pathos is nog steeds waardevol. Dit staat beschreven - maar nog niet zo benoemd - in het eerste deel van het boek, onder hoofdstuk 2.
Een tweede klassieker is de Institutio Oratoria van Quintilianus. Het boek maakt o.a. deel uit van het Forgotten Books project. Ook voor dit boek geldt dat het lastig kan zijn om te lezen. Nu bestaat er een goede Nederlandse uitgave uit 2001 maar deze wordt niet als volledige weergave aangeboden. Het handboek voor de welsprekendheid van de Romeinse redenaar - hij leefde van ca. 40-95/100 n.Chr. - staat vol met praktische tips om een goed redenaar te worden. Quintilianus spreekt over humor, uiterlijke presentatie en de rol van emotie als ook over de opbouw van betogen en hoe een standpunt het beste beargumenteerd kan worden. Quintlianus was zelf advocaat.
PROEFSCHRIFTEN
Er zijn verscheidene proefschriften die een onderwerp uit de argumentatieleer behandelen. Vaak zijn deze echter enkel voor de specialist / liefhebber interessant omdat de onderwerpen (te) specialistisch zijn. Soms geven de eerste hoofdstukken nog een algemene inleiding. Een voorbeeld:
In onderlinge samenhang bezien. De pragma-dialectische reconstructie van complexe argumentatie in recht is het proefschrift uit 2000 van H.J. Plug. Het proefschrift gaat over argumentatie in het recht. In haar studie onderzoekt Plug welke aanwijzingen er gegeven kunnen worden om de relatie tussen argumenten die in rechterlijke uitspraken naar voren worden gebracht op een verantwoorde wijze te reconstrueren.
Het doel is om hiermee een bijdrage te leveren aan de oplossing van de problemen die zich kunnen voordoen bij de reconstructie van complexe argumentatie in rechterlijke uitspraken. Als belangrijk - maar niet het enige - uitgangspunt is hierbij de pragma-dialectische argumentatietheorie.
SYLLABUS = BOEK?
Verschillende boeken worden aangeboden die het juridisch argumenteren behandelen. Soms betreffen dit oud-readers die een boek zijn geworden, soms betreffen het readers die we als boek kunnen betitelen. O.a. de syllabus van De Corte en Verplaetse is online beschikbaar.
Een Inleiding in de Argumentatieleer van Jan Verplaetse (2003) is te vinden via onderstaande link. Het is de syllabus die is bedoeld als handleiding bij de cursus Argumentatieleer van Rogier de Corte en Jan Verplaetse. Verplaetse is tevens de schrijver van For the sake of argument: argumentatieleer voor juristen en ethici, uitgegeven bij Maklu.
De klemtoon ligt in het "boek" op het verklaren van begrippen en het maken van
onderscheiden die veelvuldig voorkomen wanneer over argumentatie
wordt gereflecteerd. Reflecteren over argumenten en argumentatie hetgeen volgens de schrijvers nu net is wat argumentatieleer doet. Doel is de kwaliteit van ons argumenteren te verbeteren.
OVERIG
Buiten bovenstaande categorieën zijn nog los een aantal boeken te vinden. Hieronder een overzicht.
Leiden University Press biedt via de OAPEN library het boek Bending Opinion : Essays on Persuasion in the Public Domain onder redactie van Van Haaften, De Jong en Koetsenruijter aan.
Het uitgangspunt van het boek is dat het belang van communicatie steeds verder toeneemt in de huidige samenleving en dat daarmee ook retoriek aan invloed blijkt te winnen. De retoriek beheerst het publieke debat: is er geen communicatie zonder retoriek. In een samenleving die wordt gekenmerkt door een overvloed aan informatie en onder invloed staat van de media, is het daarom - zo stellen de schrijvers - van belang inzicht te krijgen in de mechanismen die een rol spelen bij het verzamelen, maken en het overbrengen van informatie en meningen. En in het bijzonder de manier waarop het publiek - in een democratische samenleving - deze verwerkt.
Via dezelfde uitgever komt Antoine Braet met De Redelijkheid van de Klassieke Retorica : De bijdrage van klassieke retorici aan de argumentatietheorie. Ook dit boek wordt via de OAPEN library gratis - maar onder voorwaarden - aangeboden.
De redelijkheid van Klassieke Retorica bevat - zo stelt de schrijver - een ongewone kijk op de klassieke retorica. Deze wordt "nu niet gezien als een verzameling opportunistische adviezen om een zaak hoe dan ook te winnen, maar als een vroege bijdrage aan het opstellen van 'regels voor redelijke discussies'." De schrijver laat een groot aantal klassiek-retorische begrippen aan de orde komen als stasis (geschil- of bewijslastpunt), enthymeem (van belang als verzwegen element in enkelvoudige argumentaties), argumentatieve topen (nu bekend als argumentatieschema's) en schijnbare of foutieve argumentaties (nu gekwalificeerd als drogredenen). De schrijver analyseert drie belangrijke klassieke werken: de anonieme Rhetorica ad Alexandrum, de Rhetorica van Aristoteles en de retorica van Hermagoras van Temnos.
De redelijkheid van Klassieke Retorica bevat - zo stelt de schrijver - een ongewone kijk op de klassieke retorica. Deze wordt "nu niet gezien als een verzameling opportunistische adviezen om een zaak hoe dan ook te winnen, maar als een vroege bijdrage aan het opstellen van 'regels voor redelijke discussies'." De schrijver laat een groot aantal klassiek-retorische begrippen aan de orde komen als stasis (geschil- of bewijslastpunt), enthymeem (van belang als verzwegen element in enkelvoudige argumentaties), argumentatieve topen (nu bekend als argumentatieschema's) en schijnbare of foutieve argumentaties (nu gekwalificeerd als drogredenen). De schrijver analyseert drie belangrijke klassieke werken: de anonieme Rhetorica ad Alexandrum, de Rhetorica van Aristoteles en de retorica van Hermagoras van Temnos.
De bijdragen bieden - zo stellen de schrijvers - een goed inzicht in de stand van zaken in het onderzoek naar juridische argumentatie in Nederland (anno 2007). De bundel wil laten zien dat argumentatief taalgebruik in het recht een bepalende rol speelt. Niet enkel bij de totstandkoming van wetgeving maar ook bij de rechtvaardiging van rechterlijke beslissingen. De bijdragen raken verschillende contexten: de media (bewijsvragen in het strafrecht), de politiek (over Europese regelgeving) als ook de rechtbank (de oorzakelijke verbanden in aansprakelijkheidsclaims). Meer info via de site van de uitgever.
(klik hier voor het boek)
update: helaas biedt de uitgever het boek niet meer gratis aan maar moet het weer gekocht worden. Op internet zijn echter nog genoeg kopieën vindbaar (uit de tijd dat het nog als pdf-bestand beschikbaar was gesteld.
